Nastolatek jest istotą skomplikowaną. Nam dorosłym czasem trudno jest zrozumieć jego dziwne zachowania. Wydają się nam one bezzasadne, przesadzone, bezsensowne. Należy jednak pamiętać, że przyczyny tych zachowań często mają swoje obiektywne źródła w procesach biochemicznych, które zachodzą w organizmach nastolatków w okresie dojrzewania.

Wynikiem tych przemian są różne stany psychiczne i emocjonalne od pobudzenia przez rozdrażnienie, przygnębienie, smutek, aż po depresje i lęki. Nastroje te pojawiają się i znikają bez wyraźnych powodów. Rodziców niepokoi to, że nie mają już na dziecko takiego wpływu jak kiedyś, czasem czują się zupełnie bezradni wobec niezależności której dziecko do tej pory nie okazywało.

Jak reagować na zachowania nastolatków, na co zwracać uwagę, aby wspólnie przetrwać ten trudny okres?

Generalnie zachowanie spokoju, cierpliwości i dystansu jest w tym okresie bardzo ważne. Nie można „śmiertelnie” obrażać się za niedojrzałe poglądy i reakcje. Wyrozumiałość i stałość rodziców tworzy mocny grunt dla utrzymania pozytywnych więzi i zachowania kontaktu.

W wychowaniu nastolatka warto zwrócić uwagę na następujące sprawy:

Kontakt

Kiedy dziecko jest w wieku dojrzewania, bardzo ważne jest dbanie o utrzymanie z nim kontaktu. Szukajmy okazji, aby pobyć z nim razem. Wspólna praca, zakupy, majsterkowanie, pieczenie są świetną okazją do podtrzymania więzi z dorastającym dzieckiem.

Uczucia

Nastolatek potrzebuje dużo czułości, chociaż jej się wstydzi, bo uważa, że jest już dorosły. Warto nauczyć się mówić o uczuciach, np. „nawet nie wiesz jak się cieszę, że będziemy razem to robić”, „lubię chodzić z tobą na zakupy”, „widzę, że jesteś zasmucony”. „jest mi miło, że chciałeś ze mną porozmawiać”. Czasem warto nawet przygarnąć ramieniem, przytulić. Nasze dziecko też ma potrzebę czułości. Miejmy cierpliwość dla jego dziwnych stanów emocjonalnych.

Docenianie

Spróbujmy wyrobić sobie nawyk doceniania i dowartościowywania naszych dzieci, co pomoże im w kształtowaniu się ich pozytywnego obrazu siebie. Zwracaj uwagę na osiągnięcia dziecka, nawet bardzo drobne i często je chwal, nie porównuj wyników twego dziecka z innymi, chwal wysiłek nie wynik, powierzaj swemu dziecku konkretne zadania, by czuło się przydatnym i ważnym członkiem rodziny.

Dyskusje z nastolatkiem

Staraj się przeprowadzić każdą rozmowę spokojnie, panuj nad negatywnymi emocjami. Wyraź swoje uczucia, nie krytykując dziecka. Powiedz np. „Utrzymanie porządku w domu jest dla mnie bardzo ważne. Denerwuję się gdy pozostawiasz swoje książki i ubrania w przedpokoju” zamiast „Jesteś okropny. Kiedy wreszcie nauczysz się kłaść swoje rzeczy na właściwym miejscu” Unikaj słów „Ty zawsze…”, „Ty nigdy…”

Przedstawiaj swoje zdanie jasno i krótko, zamiast udzielać długich wykładów na temat zachowania Nie rozmawiaj z nastolatkiem o waszych problemach w obecności innych osób, nawet bliskich, a zwłaszcza nie mów o nim źle Rozmawiaj o jednej sprawie na raz. Jeśli nieporozumienie dotyczy wyjścia na dyskotekę, nie wyciągaj tego, że przed tygodniem twoja córka dostała jedynkę z matematyki.

Postaraj się nie krytykować od razu przyjaciół dziecka, gdyż odbierze to jak atak na niego samego. Lepiej jasno powiedzieć o co chodzi, np. „Nie podoba mi się, że twój kolega palił papierosa. Poproś go, aby tego u nas nie robił” Unikaj przezywania, np. „Jak możesz być taki głupi”, straszenia, gróźb typu „Jeżeli jeszcze raz…, to dostaniesz”.

Granice

Dorastające dziecko bardziej niż kiedykolwiek potrzebuje jasno określonych zasad. Ustalanie norm i zasad we własnym domu to prawo rodziców. Dopóki dziecko jest na utrzymaniu rodziców, ma obowiązek szanować i respektować ustalenia rodziców odnoszące się do obowiązków dzieci, czasu powrotu do domu, reguł życia rodzinnego. Nieprzestrzeganie ustalonych reguł przez dziecko powinno wiązać się z określonymi konsekwencjami. Bardzo ważne jest porozumienie między obojgiem rodziców w kwestii ustalenia norm. Oczywiście rodzice mogą dyskutować między sobą na temat środków perswazji, przyzwoleń jakie można zaproponować dzieciom, ale nie powinni występować przed dziećmi z rozbieżnymi opiniami. Czasami niezbędne są kompromisy z obu stron. Wspólnie z synem czy córką ustalcie na co może sobie pozwolić, a czego na pewno nie będziecie tolerować. W końcu nic się nie stanie, jak zrobi sobie szaloną fryzurę, kiedy idzie na dyskotekę, pod warunkiem, że w szkole będzie wyglądać poprawnie. Możemy być tolerancyjni wobec nawet ekscentrycznych zachowań, o ile nie mają złego wpływu na dzieci.

Przykład rodziców

Codzienny dobry przykład rodziców, choć może nie daje natychmiastowych efektów, to jednak na pewno zaowocuje w przyszłości.